|
|
|
گزارش بازدید از سه موزه :
نیم نگاهی به قصر، موزه حاج حسین ملک و کمیته مشترک ضد خرابکاری
به قلم
محمد تقی راهپیما
بخش دوم
«شنبه 11 خرداد ماه 1395 شمسی»
«بازدید از باغ موزه قصر»
الف-قصر قجر:
فتح علیشاه قاجار در سال 1213 ه-ق و در سال دوم سلطنت خود فرمان داد تا در زمین های بستان خرم آباد در کنار مسیل جاده قدیم - شمیران قصری برای او بسازند که قصر قاجار نام گرفت.در دوره ناصر الدین شاه، قصر قاجار با کم توجهی مواجه شد و فقط اردوی سالیانه فوج قزاق در محل قصر بر پا می شد و دیگر هیچ.در دوره مظفر الدین شاه این قصر در اختیار ژاندارمری قرار گرفت.
بخش های زیادی از این قصر بر اثر وقوع سیل سال 1284 شمسی یکسال قبل از انقلاب مشروطیت ویران شد و قصر به ویرانه ای تبدیل شدکه بعدهازندان قصر روی این ویرانه ها ساخته شد.
ب-زندان قصر
پس از به قدرت رسیدن رضا شاه و تشکیل دادگستری نوین با توجه به عضویت ایران در کنوانسیون های بین المللی نیاز به ساخت یک زندان مدرن مطابق با استانداردهای بین المللی انگیزه ساخت زندان قصر شد.
در کنگره بین المللی اصلاح مجرمین و محبس ها که در سال 1304 شمسی برابر با 1925 میلادی در لندن برگزار شداز ایران دو عبدالله در این کنفرانس شرکت کردند یکی عبدالله بهرامی، رئیس پلیس تهران و دیگری سرهنگ عبدالله سیف.
در آن کنفرانس آنها با نیکلای مارکف، تحصیل کرده سن پطرزبورگ روسیه در رشته مهندسی که در ایران در بریگاد قزاق خدمت می کرد، آشنا شدند و از او دعوت کردند که در بازگشت به تهران با رضا شاه ملاقاتی داشته باشد.در ملاقاتی که در تهران رضاشاه با نیکلای مارکف داشت، ساخت مدرسه البرز را در سال 1304 شمسی به او واگذار کرد.چون از کار او راضی بود پیشنهاد ساخت زندان قصر را به او داد که مارکف هم پس از بازدید از زمین های تهران خرابه های قصر قجر را برای زندان مناسب تشخیص داد و در سال 1306 شمسی شروع به ساخت زندان قصر کرد و مدت 2 سال ساخت زندان قصر طول کشید. زندان قصر رسماً در آذرماه 1308 شمسی افتتاح شد.
جالب اینکه سرتیپ محمد درگاهی (معروف به محمد چاقو)رئیس نظمیه تهران که در روز افتتاحیه میزبان شاه و مدعوین بودمورد غضب رضاه شاه قرار گرفت و خود نخستین زندانی قصر شد.
زندان مارکف، ظاهری بسیار زیبا و باطنی بسیار بد داشت. دارای 192 اتاق بود و گنجایش 800 نفر را داشت.جالب است که از وسط زندان قصر تا این اواخر آب قنات بسیار سردی می گذشت که ضرب المثل شده بود و هرکس گذارش به زندان قصر می افتاد می گفتند «رفته آب خنک بخورد».بعدها رضاشاه از کار نیکلای مارکف خوشش آمد و بنای ساختمان های دیگری را در تهران به او واگذار کرد که عبارتند از :
1-دارالمعلمین عالی دانشسرای عالی تهران
2-مدرسه دارالفنون
3-ساختمان پست تهران
4-ورزشگاه شهید شیرودی (ورزشگاه امجدیه)
5-کارخانه قند ورامین
6-خانه استادان مدرسه عالی فلاحت
7-کلیسای ارتدوکس تهران
8-مسجدامین الدوله
زندان عمومی قصر را که من دیدم شامل قسمت های زیر بود.
1-زیر هشت:که راهرویی است به شکل عدد 8 و 8 ضلع دارد و در قسمت زیرزمین قرارداشت و زندانیانی را که می خواسته اند فلک کنند در این قسمت حکم را اجرا می کرده اند .در ضمن محل استقرار ماموران زندان هم در اتاق های زیر هشت بوده است.
2-بالای هشت:محل استقرار افسر نگهبان و مدیر داخلی زندان بود.در ضمن ورودی زندان قصر هم از همین جا بود.
3-هواخوری مرکزی زندان قصر که به حیاط زندان راه داشت.
در این قسمت محل استقرار آخرین شب سرگرد ارسطو سروشیان فرزند خسرو اهل کرمان را که در 28 مردادماه 1334 شمسی همراه پنج افسر دیگر در زندان قصر که جزء آخرین گروه افسران تیر باران شده بودند را دیدم که همگی به علت گرمی هوا در حیاط زندان خوابیده بودند.نام و مشخصات کامل آنها عبارتست از:
1-سرگرد سوار ارسطو سروشیان فرزند خسرو
2-ستوان یکم اخراجی هوایی:حسین مرزوان فرزند سیف اله
3-سرگرد هوایی رحیم بهزاد فرزند محمد علی
4-سروان توپخانه اسماعیل محقق دوانی فرزند محمد
5-ستوان یکم هوایی،منوچهر مختاری گلپایگانی فرزند محمد
6-ستوان سوم هوایی اسداله نصیری فرزند سید حسین پس از اعلام آخرین گروه افسران در 28 مرداد ماه 1334 شمسی صادق سرمد شاعر مشهور ایرانی در آن زمان شعری تحت عنوان «شاها دیگر بس است» را در روزنامه ها منتشر کرد که باعث شد سازمانهای بین المللی به رژیم ایران خرده بگیرند و به شاه اعتراض کنند و جلوی اعلام فهرست 100 نفره را که در نوبت اعدام بودند، بگیرند و شاه را به عقب نشینی وادار کنند. یکی از این صد نفر که از اعدام رست و حکم او به حبس ابد تبدیل شد، سرگرد توپخانه یدالله شهیدی زندی فرزند اسدالله اهل جوپار بود که از شهریور ماه 1333 شمسی تا 22 بهمن 1357 شمسی در زندان بود که در حقیقت با وقوع انقلاب اسلامی سال 1357 شمسی از زندان اخراج شد و در 17 اردیبهشت ماه 1358 شمسی در کرمان در گذشت و در ابتدای جوپار نزدیک پمپ گاز مدفون است.
ادامه دارد...
|
|
|
|