|
|
|
یادداشتی به بهانه انتشار کتاب «قصه ضرب المثل های کرمانی»؛
تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم!
به قلم میر سید عباس روح الامینی
انسان های قرن بیست و یکم هرگز نمی توانند فرهنگی که توده های مردم ایران به تکامل معنوی بشر تقدیم کرده اند نادیده بگیرند. در این رابطه سهم مردم کرمان اگر چه پنهان مانده اما ارزنده است. ماکسیم گورکی نویسنده توانا و انقلابی نوشته است: توده مردم نه تنها آن نیرویی است که ارزش های مادی را تولید می کند همچنین منبع ثمر بخش و پایان ناپذیر ارزش های معنوی است.
اقشار مختلف مردم کرمان نخستین هنرمندان گمنام هستند که در اتاق های کاه گلی، حمام های عمومی، در صحرا و باغ، عروسی و عزا با خلق ضرب المثل های زیبا ستایش کنندگان زیبایی زندگی هستند. ترانه هایی که زنان زحمت کش در فراق فرزندشان که به زور به خدمت حکومت رفته بودند و یا در زندان قربانی توحش حکومت شده بودند و یا برای کسب درآمد به کوه کتیرا رفته بودند تا کتیرا جمع کنند در کنار گهواره و در تنهایی سروده اند سرمایه فرهنگی است. اینک یحیی فتح نجات موسس روزنامه کرمان امروز با تلاش و پژوهش قصه ضرب المثل های کرمانی را نوشته است این قصه ها از افسانه های خیال انگیز و داستان ها و باورهای مردم زاده شده است که جای ریشه یابی آن در فرهنگ ما خالی بود. در طول تاریخ شعر، موسیقی، داستان، رقص، مجسمه، نقاشی همیشه از فولکلور تغذیه کرده است و باز هم خواهد کرد. کتاب قصه ضرب المثل های کرمانی فتح نجات می تواند بینش هنرمندان را در بهره برداری از ضرب المثل ها بالا ببرد.
در این راه اصل ضرب المثل تغییر نکرد اما ریشه یابی شد و دیالکتیک شکل گیری آن بیان گردیده است. او در زمانه ای دست به کار سترگ زده که فرهنگ بومی نه در هجوم مغول و تیمور و عرب بلکه در هجوم امواج الکترونیکی چون بید بر سر ماندگاری خود می لرزید. در تاریخ نیروی اصلی که سیمای اجتماعی و نوع رژیم اجتماعی را معین می کند طریقه معیشت است و بسیاری از ضرب المثل ها نحوه معیشت مردم را بیان کرده است. تبلیغات سرمایه داری می خواهد تا نسل امروز از منابع اصلی خویش جدا شود با فرهنگ گذشته تماس را قطع کند و از اندیشه ها و باورها و ضرب المثل و ترانه هایی که قرن ها مردم را به هم نزدیک و متحد ساخته است دور شود تا تبدیل به یک موجود تنبل، محافظه کار، نان به نرخ روز خور، کلیشه ای و مسخ شده دشمن تکامل گردد. مبارزه با این دشمن مرموز که بر امواج سوار است و در قالب سریال و فیلم به جنگ آمده است بر دوش فرهنگ دوستان و عاشقان فرهنگ است. یحیی فتح نجات گام اول را استوار برداشته است. کتاب قصه ضرب المثل های کرمانی را با شمارگان پانصد در 344 برگ توسط انتشارات مرکز کرمان شناسی و انتشارات ولی منتشر کرده است.
این کتاب را نمی توان یکبار خواند بلکه باید آن را بارها خواند و در هر نوع فعالیت فرهنگی به آن رجوع کرد. مطالعه کتاب قصه ضرب المثل های کرمانی می تواند هنرمندان را درخلق آثارشان کمک کند.
صادق هدایت می نویسد هنر و ادبیات عامه به منزله مصالح اولیه بهترین شاهکارهای بشر به شمار می رود. غیر از ذوق و اندیشه خلاق توده مردم کرمان که عامل موثر در ریشه گرفتن ضرب المثل ها است نباید از عوامل جغرافیایی و تاریخی هم غافل شد. اقشار مختلف مردم با زیرکی با یک ضرب المثل رازهای درون خود را بیان کرده اند تا آیندگان بدانند که تاریخ را اغلب جیره خواران قدرت نوشته اند و از رنج گروه های مردمی حرفی نزده اند. آنها با یک ضرب المثل نقاب از چهره حاکمان و جباران و ظالمانی که باعث بدبختی آنها شده اند و در پایان عمر برای فریب تاریخ و همان قربانیان به شاعران صله داده اند و کاروانسرا و آب انبار و حمام ساخته اند و نقاب بی آزار بودن بر چهره جلاد خود زده به زیبایی برملا کرده اند.
سی سلالنگو مرغ بی آزاریه
سرا غشه از کرموا تو جو بپرس
آرزو می کنم یحیی فتح نجات قلم را بر زمین نگذارد و این راه را ادامه دهد تا نسل های جوان از دانش و تجربیات او به ویژه در شاهنامه سود ببرند که راه دراز است و حرم در پیش و حرامی در پس. همه ما کرمان را دوست داریم به قول اخوان: زپوچ جهان هیچ اگر دوست دارم/ تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم
|
|
|
|